6.3.6. Pomiar pH

Do celów praktycznych pomiarów pH posługujemy się najczęściej elektrodą zespoloną, składającą się z dwóch elektrod: szklanej i chlorosrebrowej, umieszczonych w jednej obudowie (rys. 6.3.6.1).

Rys. 6.3.6.1. Elektroda zespolona (kombinowana).
Źródło: opracowanie własne na podstawie opisów literaturowych

Różnicę potencjałów obu elektrod (siła elektromotoryczna - SEM ogniwa) mierzy się za pomocą pehametru. Pehametr jest to czuły woltomierz, dla wygody wyskalowany często od razu w jednostkach pH (oraz w jednostkach napięcia - woltach).

Pehametr przed pomiarami należy wykalibrować stosując wzorcowe roztwory buforowe. Największą dokładność wskazań osiąga się w przypadku, gdy roztwór buforowy użyty do kalibracji ma pH najbardziej zbliżone do pH roztworu badanego.

Badanie pH mydła [1]

Polska norma nie przewiduje badania odczynu pH mydeł, ponieważ prawie wszystkie dostępne dotąd w handlu mydła toaletowe miały odczyn zasadowy. Obecnie oferuje się mydła o odczynie zbliżonym do naturalnego odczynu skóry człowieka, a więc około 5,5. Są to mydła z grupy półsyntetycznych.

Przed przystąpieniem do oznaczenia należy pehametr sprawdzić zgodnie z instrukcją i wzorcować według roztworu buforowego. Z rozdrobnionej próbki badanego mydła przygotować 1% roztwór, rozpuszczając odważkę w wodzie destylowanej świeżo wygotowanej. Roztwór o temperaturze 20 ±0,5°C przenieść do zlewki o pojemności 100 cm³ i określić jego pH.

Za wynik końcowy należy przyjąć średnią arytmetyczną dwóch kolejnych oznaczeń wykonanych na tym samym pehametrze, różniących się nie więcej niż o 0,1 pH.

Sprawdzanie pH wyciągu wodnego proszku do prania [1]

W celu sprawdzenia pH wyciągu wodnego proszku do prania należy przygotować 1% (m/m) roztwór środka piorącego w wodzie destylowanej w ilości 100 cm³. Przed przystąpieniem do pomiaru każdorazowo sprawdzić działanie pehametru i wyskalować na bufor o pH najbardziej zbliżonym do przewidywanego pH roztworu badanego. Roztwór badany przelać do zlewki o pojemności 100 cm³. Elektrody przemyć wodą destylowaną, kolejno badanym roztworem, po czym zanurzyć w badanym roztworze. Odczytać na skali pehametru wartość pH roztworu. Dokonać kolejnego pomiaru, powtarzając czynności.

Wynik końcowy należy podać jako średnią arytmetyczną dwóch pomiarów, których różnica nie może być większa niż 0,1 jednostki pH.

Wymagania zawarte w normie PN-C-77060:1994 [2] wskazują dopuszczalne wartości pH roztworu piorącego w zakresie 8,5-11,0.

Oznaczanie wartości pH szamponów do włosów i płynów do kąpieli [1]

Do kolby miarowej o pojemności 100 cm³ odważyć 1 g badanego płynu do kąpieli i uzupełnić do kreski wodą destylowaną o pH 6,3-7,0, po czym zawartość kolby dokładnie wymieszać. Przygotowany w ten sposób 1% roztwór przenieść do kolby stożkowej i wykonać pomiar pH w temperaturze 20°C. Analogicznie wykonać oznaczenie dla szamponu, przy czym pomiar przeprowadzić bezpośrednio w wyrobie, a nie w roztworze wodnym.

Wynikiem oznaczenia jest średnia arytmetyczna wyników co najmniej trzech równoległych pomiarów, różniących się między sobą wartością liczbową nie większą niż 0,1.

Wymagana wartość pH dla tych wyrobów zawiera się pomiędzy 4,5 a 8,0.

Oznaczanie wartości pH past do zębów [1]

Pomiar pH past do zębów przeprowadza się w podobny sposób jak w przypadku szamponów, z tą różnicą, że mierzy się pH zawiesiny składającej się z 25 g badanej pasty i 75 cm³ wody odpowiednio przygotowanej. Za pomocą pehametru wyposażonego w elektrodę szklaną i kalomelową oznacza się pH zawiesiny w ciągu 10 minut.

Zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN ISO 11609:1999 [3] wartość pH dla past do zębów powinna być mniejsza niż 10,5.

Redakcja poleca

Jeśli interesuje Cię zasada pomiaru potencjometrycznego pH i związane z nią zagrożenia błędnych pomiarów ściągnij symulacje pehametru [zip]

Wykorzystana literatura z zakresu pomiarów pH

1. CYGAŃSKI A. Chemiczne metody analizy ilościowej. Warszawa : WNT, 2005.
2. KORZENIOWSKI A. (red.) Towaroznawstwo artykułów przemysłowych. Część I Badanie jakości wyrobów. Poznań : Wyd. AE w Poznaniu, 2005.
3. PN-C-77060:1994 Środki do prania i mycia. Proszki do prania. Wymagania i badania.
4. PN-EN ISO 11609:1999 Stomatologia - Pasty do zębów - Wymagania, metody badań i znakowanie.
5. PLUCIŃSKI T. "pH-owa" jednostka: pH [online]. [dostęp: 02.12.08]. Dostępny w Internecie: http://chemfan.pg.gda.pl/Dydaktyka/pH.html

Aktualizowano: 2010-01-31 01:38:21 :: http://bianda.cba.pl/tppch/